Trynidad – turystyczna perła Kuby i współczesne „niewolnictwo”…

…Kiedy wjeżdżaliśmy na dworzec autobusowy do Trynidadu, tłum ludzi z kartkami i folderami ofert noclegów krzyczał zachęcająco, by wybrać właśnie jego casa particular. Z czymś takim jeszcze się na Kubie nie spotkaliśmy, no ale w końcu wjeżdżaliśmy do jednej z największych atrakcji turystycznych wyspy. Nie mając zarezerwowanego noclegu, postanowiliśmy wykorzystać tę nadmierną podaż ofert i wyszliśmy ze swoją kartką z napisem „15 CUC”, dając do zrozumienia, że nie interesują nas noclegi za standardowe 25 CUC. Dzięki temu zabiegowi, otrzymaliśmy najlepsze, jakie mieliśmy na Kubie, zakwaterowanie ze śniadaniem w cenie, za relatywnie najmniejsze pieniądze:)

Różnokolorowa zabudowa miasta

Sam Trynidad jest pięknie położony w otoczeniu zielonych gór i z widokiem w oddali na morze. Miasto jest niepodobne do żadnego innego, jakie widzieliśmy na wyspie. Naprawdę jest wyjątkowe… Podobno najlepiej zachowane kolonialne miasto na całych Karaibach. Niskie pastelowe domki kryte są najczęściej czerwoną dachówką. Zabudowę przecina siatka kamiennych ulic, które mają często płytki kanał, którym płynie woda i mydliny z domów, gdzie myta jest właśnie podłoga albo ktoś się kąpie. Żeby była jasność – to nie są ścieki, nie śmierdzi. Centrum miasta wyłączona jest z ruchu samochodowego, a na ulicach często można spotkać wozy zaprzężone w muły i osły. Ludzie żyją powoli, zajęci swoimi sprawami i mimo wielu turystów odnosi się wrażenie, że jesteśmy w zupełnie innym świecie.

Popularny w Trynidadzie środek nie tylko transportu…

To co jeszcze wyróżnia miasto to drewniane lub metalowe – zdobne kratownice okien oraz stare drzwi i bramy podwórek. A w oknach i drzwiach domów ludzie, zwłaszcza dzieci – duuużo dzieci! To właśnie w Trynidadzie rozdaliśmy wszystkie drobne upominki, jakie przywieźliśmy ze sobą z Polski, a o zapotrzebowaniu których czytaliśmy wcześniej: długopisy, notatniki, zeszyty, kredki, flamastry, mydła i kremy, mini zabawki i oczywiście carmelo – cukierki. Z uwagi na panujący ustrój polityczny, mieszkańcy wyspy mają ograniczony dostęp do czegokolwiek. Warto więc zabrać coś ze sobą na Kubę, by choć trochę pomóc tym ludziom. Zwłaszcza dzieciom, których uśmiech na twarzach był dla nas bezcenny… Niektóre dzieci – szczególnie te z mniej uczęszczanych ulic, kiedy dostawały cukierki przyjmowały je niepewnie i biegły do domu wszystkim się pochwalić. Ale inne same nas zaczepiały i pytały o carmelo będąc już nauczone, że od turysty mogą coś dostać. Jedna z dziewczynek zaczęła się nawet popisywać stając na głowie i robić szpagat, choć wcale od niej tego nie oczekiwaliśmy. I tu pojawia się niebezpieczeństwo, podobnie jak w innych ubogich krajach z rozwiniętą turystyką (np. Kenia, Tajlandia, Dominikana). Jaką lekcję te dzieci wyciągną z kontaktów z turystami? Czy uda im się wykształcić, nauczyć języka, by w przyszłości móc pracować w obsłudze ruchu turystycznego, ucząc się od małego, że kontakt z obcokrajowcami przynosi profity? Czy może nauczą się tylko żebrać, prosić o pieniądze, jak robią to ich rówieśnicy np. w Egipcie lub co gorsza, jako nastolatki prostytuować się, bo przecież od małego uczą się, że turysta równa się coś dla mnie, pieniądze, lepsze życie…

Nasza urocza akrobatka

Trynidad… W mieście, jak i także w innych na Kubie, są charakterystyczne place, będące centrum życia publicznego – a dziś bardziej już turystycznego. Ten najbardziej znany to oczywiście Plaza Mayor – ponoć jeden z najczęściej fotografowanych placów na wyspie. Dookoła niego naturalnie eleganckie rezydencje i kolonialne budynki, a pośrodku przyjemny skwer ze zdobnymi ławeczkami i rosnącymi królewskimi palmami – charakterystycznymi dla Kuby. Inny plac to Plaza Santa Ana z tajemniczo wyglądającymi ruinami kościoła św. Anny. Ponadto w mieście można spotkać mnóstwo galerii z najróżniejszymi pracami lokalnych artystów. To w połączeniu z targami w uliczkach i wieloma sklepami z pamiątkami czyni Trynidad świetnym miejscem na zakup pamiątek z Kuby. Spacerowanie więc ulicami miasta, chłonięcie jego spokojnej atmosfery z dawnych lat i przyglądanie się życiu mieszkańców było naszym ulubionym tutaj zajęciem. Ale nie tylko z tego słynie Trynidad. Wieczorem na schodach przy kościele na Plaza Mayor gromadzą się licznie turyści i lokalni mieszkańcy, by posłuchać i zatańczyć do gorących rytmów granych na wolnym powietrzu w tzw. Casa de la Musica. Codziennie inni artyści grają oraz śpiewają tu popularne, ale także i swoje autorskie utwory. Chodziliśmy tutaj każdego wieczoru i z zazdrością podziwialiśmy pary, mistrzowsko pląsające na schodach w tym jednym z najbardziej znanych miejsc na Kubie, gdzie tańczy się salsę. A tańczą tu wszyscy! Turyści, lokalni – którzy często porywają przyjezdnych i uczą ich swojego narodowego tańca. Panujący klimat jest niesamowity i smakuje jeszcze lepiej, kiedy popija się cuba libre, mojito, pinacoladę czy lokalny dla miasta drink la canchánchara. To trzeba przeżyć i obowiązkowo  zatańczyć…!

Plaza Mayor

Jeden z kilku dni naszego pobytu w Trynidadzie poświęciliśmy na wycieczkę zabytkowym pociągiem do Valle de los Ingenios (Doliny Cukrowni). Dziś Trynidad żyje głównie z turystyki, ale dawniej było to centrum handlu niewolnikami i główny rejon, gdzie produkowano cukier. Z tamtych czasów pozostały w różnym stanie wystawne rezydencje plantatorów i baronów cukrowych, które można zobaczyć w okolicy. Zabytkowa ciuchcia z otwartymi wagonami kursuje codziennie, z prowizorycznego dworca na południu miasta. Siedzi się w otwartych wagonach, na drewnianych ławeczkach i jest nawet wagon restauracyjny:) Pociąg rusza z charakterystycznym gwizdem i na całej trasie są ładne widoki. Jechaliśmy zieloną doliną w otoczeniu malowniczych gór, pól trzciny cukrowej, bambusów i szybujących nad nami ptaków… W takim klimacie dojechaliśmy do Manzacas Inzaga – małej miejscowości, w której znajduje się hacjenda rodziny Inzaga, jednych z właścicieli dawnych cukrowni. Ale największą atrakcją tego miejsca jest wysoka na 45 m wieża widokowa, która dawniej służyła „panom” do oglądania pracy czarnych niewolników na plantacjach, a dziś już tylko na szczęście do podziwiania przepięknej panoramy na dolinę. W drodze do posiadłości i wieży kobiety sprzedają ręcznie robione koronki, prosząc usilnie o zakup, bo dziś utrzymują się już z turystów, a nie niewolniczej pracy na plantacjach. W samej hacjendzie działa restauracja. Ale to, co tam zobaczyliśmy, mocno nas zaskoczyło. Jest tutaj toaleta, w której nie działała spłuczka, tylko stoi wiadro z wodą. To akurat dla nas nic nowego, bo jeżdżąc po Azji, często tak sami po sobie spłukiwaliśmy. Ale tutaj pracuje pan, który wchodzi po każdej osobie i spłukuje – czyli wlewa to wiadro z wodą. Okropne uczucie! Nie wymagane z naszej strony (zresztą samemu nie możesz spłukać), a jakby niewolnictwo nadal istniało… Razem z innymi turystami  czuliśmy się „niekomfortowo” i współczuliśmy panu takiej pracy…

Panorama na Dolinę Cukrowni

Kolejną stacją na trasie jest inna posiadłość, w której można zakupić obiad i to chyba jedyna atrakcja tego miejsca. Ale zanim tam dojechaliśmy, pociąg się zatrzymał, bo cztery osoby w szczerym polu łapały pociągowego stopa. Jak się później okazało, byli to turyści – Polacy, wśród których Angelika dostrzegła swoją koleżankę ze studiów, a która podobnie jak my z mężem często jeździ po świecie! Razem z ich znajomymi spędziliśmy miło czas nie tylko podczas tej wycieczki, ale także później wieczorem w Trynidadzie. Świat podróżników jest mały… Kiedy wracaliśmy z wycieczki, patrzyliśmy na ludzi rzucających cukierki dzieciom, biegnącym za pociągiem, który pewnie codziennie jest ich największą atrakcją. Smutny widok…

W Trynidadzie spotkaliśmy chyba najwięcej na Kubie ludzi pochodzących z Afryki. Sprowadzeni jako niewolnicy byli wykorzystywani do ciężkich prac przy produkcji cukru, pomnażając majątek „cukrowych baronów”. Widzieliśmy też wielu Criollo – czyli znanych u nas pod nazwą Kreole ludzi pochodzących z mieszanych „biało – czarnych par”. To głównie potomkowie białych, którzy wykorzystywali seksualnie czarnoskóre niewolnice, a dzieci rodzące się z tych gwałtów oczywiście nie miały w tamtych czasach żadnych praw podobnie, jak czarni. I tak przez wiele lat wykorzystywano i handlowano jednymi i drugimi, których kupowano i sprzedawano za pomocą drobnych ogłoszeń, wiszących obok ogłoszeń koni i pługów… Świat poszedł do przodu, niewolnictwo zniesiono, ale tu odnieśliśmy wrażenie, że panuje ono w nowej postaci – jako turystyczne niewolnictwo. Zanim wytargowaliśmy dobrą cenę za nasz nocleg w Trynidadzie, ludzi którzy czekali z nas z ofertami, oddzielono od nas turystów liną jak „bydło”, by nie wchodzili na plac dworca autobusowego. Z radością rozdawaliśmy dzieciom cukierki i upominki, ale z przykrością patrzyliśmy na ich ubóstwo. Często kobiety pytały nas o mydło, czy krem. Dla nas są to rzeczy banalne, a dla nich rzadko dostępny luksus. I jeszcze ten wspomniany pan, spłukujący po turystach toaletę… Przez to wszystko mieliśmy takie niechciane poczucie bycia lepszymi, bogatszymi, gdzie mieszkańcy Kuby nam – turystom służą, tak jakby niewolnictwo nadal istniało, bo przecież ci ludzie żyją w zupełnie innej rzeczywistości i na kolosalnie niższym poziomie niż my… Przykre to było uczucie, dające do myślenia… Ale mimo to Trynidad w naszej pamięci zapisze się jako miasto o niezwykłym charakterze klimatycznych uliczek, malowniczych domków, uśmiechniętych ludzi, wspaniałych wieczorów z muzyką na żywo i leniwej atmosfery codziennego życia.

Dla takich uśmiechów, warto było dźwigać upominki…

ZOBACZ GALERIĘ Z WYPRAWY